15 mgnień teatru

10 marca rozpoczyna się jubileuszowa, 15 edycja festiwalu teatralnego KLAMRA. W centrum festiwalowym - toruńskim klubie OD NOWA zaprezentuje się 10 teatrów i grup artystycznych. Najbardziej oczekiwanymi wydarzeniami będą spektakle Sceny Plastycznej KUL, legendarnego Teatru Wierszalin czy kontrowersyjny spektakl o teczkach bezpieki autorstwa Teatru Ósmego Dnia. Impreza zmienia też nazwę i z „Akademickich" staje się „Alternatywnymi" spotkaniami teatralnymi, poszerzając jednocześnie swój profil programowy.

KLAMRA to najbardziej prestiżowy, alternatywny festiwal teatralny w Toruniu. Impreza o bogatej tradycji i dużym dorobku jest już jednym z „markowych produktów Torunia" i winna być oczkiem w głowie władz miejskich i uniwersyteckich. Odbywa się w jednym z najaktywniejszych centrów kultury na Kujawach i Pomorzu - klubie „Od Nowa", który w marcu zamienia się w prawdziwy teatr. „Aż trudno uwierzyć, że miejsce, w którym odbywają się głośne rockowe koncerty może stać się cichą świątynią sztuki teatralnej. Klamra to dla nas prawdziwe szaleństwo!" - mówią o swoim festiwalu organizatorzy. Tradycyjnie KLAMRA to spotkanie ze współczesnym teatrem alternatywnym, poszukującym nowych środków wyrazu. Festiwal zdobył już uznanie widzów, o czym najlepiej świadczy fakt, że zdobycie biletów na spektakle stało się sporym problemem.

Jubileuszowy program zaskakuje nagromadzeniem gwiazd alternatywnej sceny. Na deskach od nowy pojawią się aktorzy takich grup jak Porywacze Ciał, Teatr Cinema, Wierszalin czy Leszek Mądzik ze swoją Sceną Plastyczną KUL.

Mądzik to jedna z gwiazd KLAMRY. „Bruzda", na motywach muzyki Arvo Pärta, jest dla Sceny Plastycznej KUL spektaklem w pewnym sensie przełomowym. Teatr zrywa tu z charakteryzującym go mrocznym emploi. „Mądzik w ogóle zrezygnował z mroku. Więcej - „po raz pierwszy wystąpił jako główny aktor przedstawienia" - pisali po premierze zaskoczeni recenzenci.
Rzeczywiście, w „Bruździe" Mądzik po raz pierwszy wchodzi w przestrzeń teatralną jako aktor. Ujawnia też mechanizmy typowe dla jego teatru. „Jest w tu niewiarygodna siła osobistego wyznania. Reżyser miał rzadko spotykaną odwagę odrzucenia wszystkiego, co przez lata mozolnie wypracował. [...] Zaczął jakby od nowa. [...] Panie, panowie: wielki gest wybitnego artysty!" - recenzował sztukę w „Przekroju" Łukasz Drewniak. Historia która zobaczą widzowie KLAMRY to opowieść o samym Mądziku, który boleśnie zmaga się z tematem i formą swego teatru spraw ostatecznych. Mówi: „czerpię z siebie, robię spektakle o sobie niezależnie od tego, jak mój teatr nazwiecie".

Również wycieczką w poszukiwaniu prawdy o sobie, jest kontrowersyjna, tegoroczna premiera Teatru Ósmego Dnia - „TECZKI". „Naszym zamiarem było zrealizowanie pewnego eksperymentu teatralno-dokumentalnego zainspirowanego odkryciem naszych własnych, prywatnych dossier w zasobach akt byłej Służby Bezpieczeństwa" - opisywali powody stworzenia „Teczek" sami artyści. Historia opowiedziana w sztuce obejmuje lata 1975-1980. To najwspanialszy okres twórczości „Ósemek", czas gdy powstawały przedstawienia uznawane za najważniejsze wydarzenia w polskim teatrze niezależnym lat 70. Okazało się, że cały sztab SB-ków opisywał je w swoich donosach. To straszne i śmieszne zarazem, ale w ten przewrotny sposób, dzięki „Ósemkom" komunistyczni policjanci mogli stykać się z prawdziwą sztuką. Bezpośrednią inspirację dla sztuki stanowiła... recenzja jednego z przedstawień „Ósemek" napisana przez pułkownika krakowskiej SB "Bila". Wskazujące na wysokie ambicje intelektualne esebeka. „Można było się spodziewać najgorszego: szykanowani przed laty artyści szukają zemsty na swoich donosicielach. Tymczasem powstał spektakl lekki, zabawny, który nie tylko nie nuży, ale - i to mimo mocno statycznego charakteru - wciąga (...)" - pisała w „Polityce" Aneta Kozioł.

Trzecią gwiazdą KLAMRY nr 15 jest niewątpliwie Teatr Wierszalin. Założony w 1991 przez reżysera Piotra Tomaszka i dramaturga Tadeusza Słobodzianka, jest jednym z nielicznych teatrów alternatywnych, które zdobyły uznanie nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Trzykrotny laureat prestiżowej nagrody Fringe First przyznawanej na festiwalu teatralnym w Edynburgu w 1998 otrzymał Nagrodę Krytyków Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI) w uznaniu wartości wnoszonych do teatru światowego. Spektakl jaki Wierszalin zaprezentuje w Toruniu to sztuką wyjatkowa. Pierwsza po aferze i oskarżeniach ze strony białostockich działaczy Ligi Polskich Rodzin o rzekomej „obrazie religii katolickiej", jakiej dopuścic miął się teatr w przedstawieniu "Ofiara Wilgefortis". LPR naciskał nawet na wstrzymanie dotacji dla teatru. Wierszalin nie ugiął się i przygotował sztukę o charyzmatycznym tancerzu Wacławie Niżyńskim (1889-1950), „zrusyfikowany Polak i homoseksualista, który w wieku 30 lat zachorował na schizofrenię, ogłosił się Bogiem i resztę życia spędził w szpitalach. Wstrząsający dokument jego choroby stanowi opublikowany parę lat temu "Dziennik", który stał się kanwą dramatu" - pisał Roman Pawłowski w Gazecie Wyborczej. Wstrząsająca sztuka wystawiona zostanie w Toruniu właśnie dzięki KLAMRZE.